• بوتاکس پروتئینی است که از سم بوتولینوم تولید شده توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم ساخته شده است. این سم بوتولینوم در واقع همان سمی است که باعث بوتولیسم می شود (آسیبی که باعث فلج شدن عضلات بدن می شود).

باکتری بوتولینوم در محیط ما وجود دارد، اما اگر به مقدار زیاد وجود داشته باشد در مقادیر کم ضرری ندارد. مقادیری مثلاً این سم در قوطی‌ها جمع می‌شود و از راه خوراکی باعث بوتولیسم می‌شود که خود را به صورت آسیب به اعصاب محیطی و فلج عضلات بدن نشان می‌دهد، اما در زمینه زیبایی دوزهای کم و کنترل‌شده آن توسط پزشکان ماهر استفاده می‌شود. اثرات مثبت قابل توجهی دارد. بوتاکس در واقع دارویی است که عضلات را ضعیف یا موقتا فلج می کند و از این خاصیت برای درمان بیماری های مختلف از جمله سردردهای میگرنی، اسپاسم شدید عضلانی، اسپاسم پلک، اسپاسم اسفنکتر مری، اسپاسم مثانه، پیشگیری از تعریق زیاد در ناحیه زیر بغل استفاده می شود.
علاوه بر این، بوتاکس در زمینه زیبایی و پیشگیری و رفع چین و چروک پوست بسیار موثر است.

بوتاکس چگونه عمل می کند؟

بوتاکس سمی است که سیستم عصبی را هدف قرار می دهد. سیگنال هایی که از اعصاب حسی برای انقباض عضلانی می آید را قطع می کند، بنابراین این دارو باعث فلج موقت عضلات می شود. استیل کولین یک پیام رسان شیمیایی است که از انتهای سلول های عصبی آزاد می شود و باعث انتقال پیام عصبی انقباض عضلانی می شود که عمل بوتاکس است. ترشح این انتقال دهنده های عصبی مهار می شود.

در چه مواردی از بوتاکس در پزشکی استفاده می شود؟

در بسیاری از موارد بوتاکس توسط پزشکان و متخصصان تجویز می شود. سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از بوتاکس را برای بسیاری از موارد توصیه و مجاز کرده است که به صورت عنوانی به آن اشاره می شود. استرابیسم (انحراف چشم) مشروط بر اینکه بیمار بالای 12 سال سن داشته باشد. برای داروهای آنتی کولینرژیک در کاهش علائم مثانه بیش فعال
• استفاده از دوز کم برای کاهش اسپاسم عضلانی پلک
• درمان دیستونی دهانه رحم (اختلال عضلات گردن) که به کاهش درد گردن کمک می کند. • آشالازی: اسپاسم بیش از حد عضلات انتهای مری. این موارد عبارتند از: • درمان اگزمای پوستی که کف دست و پا را تحت تاثیر قرار می دهد. 

• آنیسموس: اختلال در عملکرد عضلات مقعد (سفتی بیش از حد عضلات) • قرمزی و قرمزی صورت در بیماری روزاسه
• درمان کلوئیدها و اسکارهای ناشی از زخم
• پیشگیری از ریزش مو و درمان آلوپسی آندروژنیک با قابلیت ترشح آلفا ردوکتاز و کاهش تنش عضلانی و در نتیجه افزایش خون رسانی به پوست سر
• برخی ضایعات تاول ناشی از بیماری های خاص
 • و…
البته در تمامی موارد ذکر شده در مواردی، پزشک پس از بررسی تمام موارد و شرایط ایمنی و مشکلات پیش زمینه از بوتاکس استفاده می کند.

چگونه از بوتاکس استفاده می شود؟ 

متخصصین پزشکی تزریق بوتاکس را با رقیق کردن سم بوتولینوم و تزریق مستقیم آن به ماهیچه ها انجام می دهند.
البته بسته به اینکه برای درمان چه مشکلی از بوتاکس استفاده شده است، مقدار دوز و نوع تزریق متفاوت است.
بعد از تزریق، حدود 24 تا 72 ساعت طول می کشد تا سم اثر مهاری خود را بر انتقال دهنده های عصبی استیل کولین اعمال کند. و با توجه به غلظت و محل تزریق و نوع استفاده از 3 تا 12 ماه ماندگاری دارد.

هزینه بوتاکس چقدر است؟

هزینه بوتاکس به عوامل زیادی بستگی دارد از جمله:
• برای اهداف پزشکی یا زیبایی
• درمان در چه کسی و در کدام مرکز انجام می شود.
• چه مقدار بوتاکس برای تزریق نیاز است.
• و…

خطرات و عوارض جانبی بوتاکس چیست؟

با توجه به اینکه مقدار بسیار کمی از سم بوتولینوم با غلظت بسیار کم استفاده می شود، معمولاً استفاده از بوتاکس عوارضی ندارد، اما گاهی اوقات یا به دلیل واکنش آلرژیک یا اشتباه در محل تزریق و یا مشکل در تنظیم دوز است. عوارض جانبی ایجاد خواهد کرد که شامل موارد زیر است.

• سردرد: تزریق به ویژه در ناحیه پیشانی است.
• خارش و قرمزی پوست: در مواردی که فرد به سم بوتولینوم حساس باشد.
• حالت تهوع: که یک عارضه جانبی موقت بوتاکس است. : در بیشتر موارد موقتی است.

• درد خفیف، تورم یا کبودی در اطراف محل تزریق

• افتادگی موقت پلک (پتوز): پتوز یکی از عوارض تزریق بوتاکس در اعصاب صورت است. که معمولاً موقتی است.

• بدتر شدن اختلالات عصبی عضلانی: در برخی موارد بوتاکس باعث تشدید علائم عصبی عضلانی می شود. • بدتر شدن استرابیسم (انحراف چشم): گاهی با تزریق بیشتر یا در عضلات نابجا، انحراف چشم بدتر می شود. 

• عفونت در محل تزریق: عفونت در محل تزریق عارضه بسیار نادری است که معمولاً در نتیجه عدم رعایت مسائل بهداشتی رخ می دهد. حوادث قلبی عروقی: گاهی اوقات تحت تأثیر سم بوتولینوم قرار می گیرد، مشکلات قلبی مانند آریتمی (اختلال در ریتم طبیعی قلب) و انفارکتوس میوکارد (حمله قلبی) رخ می دهد.

•  ضعف یا فلج موقت عضلات مجاور ناحیه تزریق

•  مشکلات ادراری پس از درمان بی اختیاری ادرار